Hở hàm ếch - nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị cụ thể
Hở hàm ếch là một trong những dị tật bẩn sinh thường hay gặp phải ở thai nhi làm ảnh hưởng tới ngoại hình và tương lai của trẻ. Để giúp phụ huynh có cái nhìn toàn diện hơn về dị tật này hãy cùng Làm Thế Nào tìm hiểu chi tiết ở bài viết sau đây!
1. Hở hàm ếch là gì?
Hở hàm ếch là tình trạng các mô của miệng hoặc môi không hình thành thích hợp trong quá trình thai nhi phát triển. Đây là một dị tật bẩm sinh ở vùng mặt làm biến dạng khuôn mặt của trẻ.
Với dị tật này môi của trẻ sẽ có khe hở giữa vòm miệng và khoang mũi. Sứt môi là tình trạng phần môi của trẻ bị hở thay vì khép kín lại với nhau lại như những người bình thường khác. Bên cạnh đó, các đường tách khác có thể hình thành trong vòm miệng.
Tình trạng sứt môi và hở hàm ếch có thể diễn ra riêng lẻ hoặc cùng lúc trên cùng 1 người. Tình trạng này xảy ra khi 3 khối mô bào thai tạo thành môi trên, không liền với nhau, kết hợp với khe vòm miệng.
Sứt môi, hở hàm ếch hiện nay thường có 3 dạng:
- Sứt môi, không bị hở hàm ếch
- Hở hàm ếch nhưng không sứt môi
- Sứt môi và hở hàm ếch: có thể xảy ra ở một bên hoặc cả 2 bên miệng.
Hở hàm ếch là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến hiện nay. Thường xảy ra ở dạng dị tật bẩm sinh, cũng có thể liên quan đến yếu tố di truyền trên gen hoặc hội chứng di truyền.
2. Tại sao bị hở hàm ếch
Nguyên nhân gây ra bệnh hiện vẫn chưa được chỉ ra rõ, nhưng theo nghiên cứu thì các chuyên gia tin rằng bệnh là do sự kết hợp của những yếu tố sau:
- Tiền sử từng có người thân trong gia đình bị bệnh.
- Khi mang thai phụ nữ hút thuốc và uống rượu trong 6-8 tuần đầu thai kỳ.
- Nhiễm chất độc màu da cam. (xem thêm chất độc da cam là gì tại đây )
- Do tiếp xúc thường xuyên với các chất độc hại khi mang thai.
- Do trong quá trình mang thai bị nhiễm các bệnh như: virus, siêu vi, cảm cúm, nhiễm trùng vi trùng giang mai.
- Phụ nữ mang thai tự ý uống thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.
- Cha mẹ lớn tuổi sinh con sẽ có nhiều nguy cơ.
3. Triệu chứng
Các triệu chứng khi bị sử môi, hở hàm ếch như sau:
- Xuất hiện một vết nứt ở môi và vòm miệng (vòm miệng) làm ảnh hưởng tới một hoặc cả 2 bên khuôn mặt.
- Một phần tách ra ở môi như một rãnh nhỏ hoặc kéo dài từ môi qua vòm miệng vào dưới mũi.
- Có sự chia tách trong vòm miệng nhưng không làm ảnh hưởng tới khuôn mặt.
Ít phổ biến hơn là triệu chứng có một khe hở chỉ xảy ra ở các cơ vòm miệng mềm, nằm ở phía sau miệng được bao phủ bởi niêm mạc miệng. Khe hở này không được chú ý khi sinh, cũng có thể không được chẩn đoán cho tới khi các dấu hiệu phát triển. Dấu hiệu và triệu chứng của sứt môi dưới niêm mạc gồm có:
- Khó khăn trong việc ăn uống
- Khó nuốt, chất lỏng và thức ăn có thể chảy ra từ mũi
- Giọng nói mũi
- Nhiễm trùng tai mãn tính.
4. Cách chẩn đoán và điều trị
4.1 Cách chẩn đoán
Hầu hết những trường hợp sứt môi, hở hàm ếch sẽ được nhận ra ngay sau khi sinh mà không cần thực hiện xét nghiệm. Ngày nay khi công nghệ ngày càng phát triển thì sứt môi và hở hàm ếch có thể được nhìn thấy khi trên siêu âm trước khi em bé chào đời.
Theo đó, bệnh có thể sớm được phát hiện nhờ siêu âm:
- Siêu âm là xét nghiệm dùng sóng âm thanh nhằm tạo ra hình ảnh thai nhi đang phát triển. Việc phân tích hình ảnh, bác sĩ có thể phát hiện được sự khác biệt trong cấu trúc khuôn mặt.
- Sứt môi có thể phát hiện khi siêu âm bắt đầu vào khoảng tuần thứ 13 của thai kỳ. Khi thai nhi phát triển, việc chẩn đoán khe hở môi sẽ dễ dàng hơn.
Nếu siêu âm có thấy khe hở bác sĩ có thể đưa ra biện pháp chọc ối để đưa ra kết quả chính xác nhất.
4.2. Biện pháp điều trị
Phẫu thuật chỉnh sửa sứt môi và vòm miệng chính là biện pháp điều trị tình trạng bệnh. Việc phẫu thuật sẽ được dựa trên tình trạng cụ thể của trẻ theo thứ tự cơ bản như sau:
- Sửa môi: 3 - 6 tháng đầu.
- Sửa hở hàm ếch: khi trẻ được 12 tháng hoặc sớm hơn.
- Các phẫu thuật tiếp theo: Thực hiện khi trẻ được giữa 2 tuổi và cuối tuổi thiếu niên.
Những biện pháp phẫu thuật sẽ gồm có:
- Sửa môi: nhằm tạo ra một hình dạng, cấu trúc và chức năng môi bình thường. Sửa mũi ban đầu.
- Sửa chữa vòm miệng: Bác sĩ sẽ rạch hai bên khe hở, sắp xếp lại mô và cơ. Sửa chữa sau đó được khâu kín.
- Phẫu thuật ống tai: Việc đặt ống tai để giúp trẻ giảm các nguy cơ mắc bệnh tai mãn tính, làm mất thính giác, ngăn chặn sự tích tụ chất lỏng.
- Phẫu thuật tái tạo ngoại hình nhằm cải thiện hình dạng của miệng, môi và mũi.
Phẫu thuật giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhi. Trong quá trình phẫu thuật có thể xảy ra các rủi ro như: chảy máu, nhiễm trùng, chữa lành kém, gây tổn thương tạm thời hoặc vĩnh viễn với dây thần kinh, mạch máu hay các cấu trúc khác.
5. Phòng ngừa
Trong nhiều trường hợp tình trạng sứt môi và hở hàm ếch không thể ngăn chặn được. Chỉ có thể làm giảm nguy cơ với những biện pháp cụ thể như sau:
- Thực hiện xét nghiệm chọc ối để phát hiện sớm dị tật bẩm sinh của thai nhi.
- Thực hiện tư vấn về di truyền nếu gia đình có tiền sử bị sứt môi hoặc hở hàm ếch trước khi có thai.
- Bổ sung đầy đủ các loại vitamin trước khi sinh để làm giảm nguy cơ trẻ bị dị tật bẩm sinh.
- Không hút thuốc hay ăn uống chất có cồn trong giai đoạn mang thai
- Nên bổ sung đầy đủ các loại khoáng chất cần thiết khi mang thai.
6. Hỏi-Đáp
6.1. Hở hàm ếch có chữa được không?
Hở hàm ếch có thể chữa được. Để điều trị hở hàm ếch cần phải nhờ đến sự can thiệp của phẫu thuật. Phẫu thuật mới giúp bạn cải thiện được dị tật này. Phẫu thuật càng sớm càng ít để lại sẹo cũng như ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Tất nhiên bạn cần phải cho trẻ đi khám di truyền hay sàng lọc sơ sinh tại nơi uy tín để chẩn đoán sớm.
6.2. Phẫu thuật hở hàm ếch khi nào?
Tuỳ vào mức độ khiếm khuyết của trẻ bác sĩ sẽ được ra những hướng điều trị cùng chế độ chăm sóc trẻ hợp lý. Việc phẫu thuật hở hàm ếch sẽ được thực hiện khi:
Trẻ từ 3 - 6 tháng tuổi, cân nặng >6,5kg: Phẫu thuật sửa môi
Trẻ từ 12 tháng trở lên hoặc sớm hơn: phẫu thuật hở hàm ếch kết hợp thăm khám đánh giá khả năng nghe.
Từ 4 - 6 tuổi: Thực hiện phẫu thuật đóng dò vòm và sửa sẹo ở môi, mũi.
Các phẫu thuật chỉnh hình thẩm mỹ sẽ được thực hiện ở giai đoạn dậy, kết hợp với hỗ trợ tâm lý để giúp cho trẻ tự tin, hòa nhập với cộng đồng.
Bên cạnh phẫu thuật, bác sĩ còn kết hợp các liệu pháp khác để đánh giá các chức năng sinh hoạt bình thường của trẻ như: ăn uống, phát âm, thính lực,...
➤ Những chủ đề về sức khỏe khác hẳn bạn quan tâm
- Mất ngủ phải làm thế nào? Đây là các cách chữa mất ngủ
- Làm thế nào để sở hữu 1 lá gan thật khỏe mạnh cho bạn?
6.3. Hở hàm ếch có di truyền không?
Câu trả lời là có. Dị tật này được xếp vào nhóm bệnh di truyền đa yếu tố (bệnh di truyền chịu sự tác động của yếu tố di truyền và yếu tố môi trường), còn gọi là bệnh di truyền phức hợp.
6.4. Tật hở hàm ếch là đột biến gì?
Sứt môi, hở hàm ếch là một dạng dị tật bẩm sinh do ảnh hưởng của yếu tố môi trường và di truyền.
6.5. Mẹ bị hở hàm ếch có di truyền không?
Có. Nếu mẹ bị hở hàm ếch thì xác suất sinh con ra mắc phải sẽ là 5%.
6.6. Sứt môi hở hàm ếch phát hiện khi nào?
Siêu âm, xét nghiệm chẩn đoán sớm sẽ phát hiện ra các dị tật bẩm sinh của thai nhi cũng như tình trạng sứt môi hở hàm ếch.
Siêu âm khi thai được 12 - 14 tuần: giúp dự đoán dấu hiệu cảnh báo nguy cơ dị tật.
Nếu phát hiện ra nguy cơ mẹ bầu sẽ cần tiến hành các xét nghiệm chọc ối để chẩn đoán dị tật và siêu âm hình thái vào tuần thứ 18 của thai kỳ xem có dị dạng không.
Khi thai được 21 tuần - 24 tuần:
Siêu âm giúp phát hiện các bất thường về hình thái của thai như tật hở hàm ếch, sứt môi.
Chúng ta không thể ngăn chặn được dị tật hở hàm ếch ở thai nhi mà, chỉ có thể chẩn đoán sớm để giúp làm giảm nguy cơ tử vong khi bé vừa chào đời, cũng như có thời gian chuẩn bị các kế hoạch điều trị cho bé.
6.7. Hở hàm ếch có phẫu thuật được không?
Có. Việc thực hiện phẫu thuật hở hàm ếch nhằm để cải thiện ngoại hình, khả năng ăn uống, giao tiếp ở trẻ. Phẫu thuật giúp trẻ có thể hòa nhập với cộng đồng.
Như vậy bài viết trên đây đã giúp quý phụ huynh hiểu được như thế nào là dị tật hở hàm ếch, cũng như những thông tin liên quan. Để được tư vấn và hỗ trợ thêm về việc chẩn đoán, tư vấn di truyền, quý khách hàng vui lòng liên hệ ngay với Chekco Genomics để được chúng tôi tư vấn và hỗ trợ một cách nhanh chóng nhất!